Öz

Geçmişten günümüze ülkeler arası ilişkilerde kilit rol oynayan haşhaş; olumlu özelliklerinin yanı sıra bağımlılık
yapıcı özelliği ile bilinmekte, bu yönüyle kontrolünün ve denetiminin sağlanması son derece önemlidir. Aksi
takdirde haşhaş üretiminin bir krize dönüşmesi kaçınılmaz gözükmektedir. Haşhaş üretiminde öncü konumda olan
Türkiye, bu sebepten ötürü ABD ile sürekli karşı karşıya gelmiş ve öngörülmeyen sonuçlarla ekonomik zarara
uğramıştır. ABD’nin Türkiye üzerinde hegemonyasının önemli ölçüde gözlemlendiği bu krizin çok boyutlu
şekilde ilerlemesi araştırılmaya değer bir hususu oluşturmaktadır. Ayrıca literatürde olayların değerlendirilmesine
yönelik çok fazla çalışma mevcut iken, kriz yönetimi bağlamında inceleme konusunda eksiklikler bulunmaktadır.
Dolayısıyla bu çalışma 1970-1974 yılları arasında Türkiye ile ABD arasında gerginliğe yol açan haşhaş krizini;
Türk dış politikası açısından iç ve dış dinamiklerle değerlendirmekle birlikte, kriz yönetimi açısından analiz
etmeyi amaçlamaktadır. Betimleyici bir metodun kullanıldığı çalışmada, Türkiye’nin önemli bir meselesine
dönüşen haşhaş krizinin; liderler, kurumlar, algı yönetimi ve egemenlik sorunu bağlamında nasıl
değerlendirilebileceği araştırılmaktadır. Ulaşılan başlıca sonuç; haşhaş krizinin ekonomik boyutunun yanında
siyasi ve toplumsal bir boyutu olduğudur. ABD yönetiminin haşhaşın yasaklanmasına dair verdiği demeçler Türk
hükümetini baskı altına alarak siyasi bir krizin yaşanmasına neden olmuştur. Yasakla ilerleyen evrede çiftçiler
mağdur olmuş, ekonomik açıdan bir kayıp yaşanmıştır. ABD süreci çeşitli manipülatif yollarla, sadece Türkiye
üzerinde baskı kurarak ve tehditkâr bir şekilde yönetmiştir. Türkiye ise krizi savunmacı ve tırmandıran bir anlayış
ile müzakereye açık bir şekilde yöneterek başarılı bir kriz yönetimi anlayışı gerçekleştirmiştir.

Anahtar Kelimeler: Kriz Yönetimi, Haşhaş Krizi, Türkiye-ABD ilişkileri