Öz

Osmanlı’nın son döneminde devletin nasıl kurtulabileceğine dair Batıcılık, Türkçülük, Osmanlıcılık ve İslamcılık gibi çeşitli görüşler ortaya çıkmıştır. İslamcılık, Müslümanların hayatlarının İslami değer ve kaidelere uygun yaşaması gerektiği üzerine oluşan bir fikir akımı iken II. Abdülhamid ile birlikte politik bir yön kazanarak siyasi ideoloji olmaya başlamıştır. Ancak II. Abdülhamid döneminde sistemli bir siyasi düşünce haline geldiği söylenemez. II. Meşrutiyetin sağladığı özgürlük ortamında, Mehmet Âkif (Ersoy) tarafından çıkarılan Sebîlürreşâd ve Sırât-ı Müstakîm gibi dergilerde İslamcılığın fikirsel zeminin oluşturulduğu söylenebilir. Bu dergilerde, İslamcılığı işleyen isimlerden birisi de Osmanlı’nın son döneminde sadrazamlık yapan, gerek fikirleriyle gerek eylemleriyle Osmanlı son dönem siyasetine yön veren isimlerden birisi olan Said Halim Paşa’dır. Said Halim Paşa’yı farklı kılan hem İttihat ve Terakki Cemiyeti’nde (İTC) önemli görevler üstlenerek politik bir kişiliğe sahip olması hem de bir münevver olarak dönemin fikirsel dünyasına ışık tutacak -özellikle de İslamcılık fikrinin sistemli bir bütün halinde işlenerek fikirsel zeminini oluşturacak- çalışmalarda bulunmasıdır.